آهک متریالی مهم در صنعت ساخت و ساز است که از آن برای ساختمان سازی، جاده سازی، تولید ملات، تولید و تقویت بتن، تولید سیمان، شفته کاری و … استفاده می شود. این ماده از اکسید کلسیم تشکیل شده و قابل ترکیب با سایر اکسیدها است. آهک ترکیبی قلیایی و بسیار قوی دارد و به صورت سنتی، صنعتی و یا از ماسه بادی تولید می شود. رنگ آهک خالص سفید رنگ است و تغییر رنگی که بعضاً در آن دیده می شود به دلیل وجود ناخالصی در آن است. اگر ناخالص های موجود در سنگ آهک از کربنات کلسیم باشند این سنگ آهک دولومیتی نامیده می شود که پس از پخت به آهک منیزیومی تبدیل می شود. اما اگر در سنگ آهک مواد سیلیسی و رسی وجود داشته باشد، این سنگ پس از پخت، آهک آبی یا آهک نیمه آبی نامیده خواهد شد.
آهک یک ماده رسوبی و معدنی است که منشاء شیمیایی دارد و از ناخالصی هایی همانند هیدروکسید، کربنات و اکسید تشکیل شده است. نوع آهک بر اساس نوع خالصی موجود در آن تعیین می شود. در سال میلیون ها تن آهک تولید می شود و برای مصارف ساختمانی و تولید بتن و سیمان مورد استفاده قرار می گیرد. آهک از جمله مصالحی است که استحکام و چسبندگی ملات را بالا می برد و از ترک خوردن سطح پس از آنکه خشک شد جلوگیری می کند. آهک پودری سفید رنگ با وزن بسیار سبک است، در نتیجه حمل و نقل و استفاده از آن آسان می باشد. این متریال یکی از مصالح سنتی است که در مقایسه با سایر مصالح قیمت ارزان تری دارد.
آهک زنده
به منظور تفکیک ناخالصی های آهک آن را حرارت می دهند. وقتی آهک حرارت می بیند گاز کربنیک از آن جدا شده، در نتیجه آهک خالص تر شده و به اکسید کلسیم نزدیک تر می شود. این نوع آهک خالص ترین آهک است که آهک زنده یا آهک پخته نامیده می شود. این متریال مقاومت کمی در برابر رطوبت از خود نشان می دهد و اگر با آب ترکیب شود یک واکنش گرمایی به همراه نور و بخار آب صورت می دهد. آهک زنده به عنوان یک افزودنی در تولید سیمان کاربرد دارد.
آهک دولومیتی
آهک دولومیتی یا آهک منیزی دارای مقدار زیادی منیزیم است و به آرامی شکفته می شود. این آهک از ترکیب کربنات کلسیم با کربنات منیزیم تشکیل شده و به منظور متراکم نمودن بتن، ساخت سنگ تزئینی، تولید کود کشاورزی، تنظیم PH خاک زمین کشاورزی و در صنایع فولاد و ذوب آهن مورد استفاده قرار می گیرد. قیمت این آهک در مقایسه با آهک زنده ارزان تر است و از ویژگی های آن می توان به سخت شدن پس از گیرش در هوا اشاره نمود.
آهک آبی
آهک آبی از کلسینه شدن سنگ آهکی که حاوی آلومینا و سیلیس است حاصل می گردد. این متریال حاوی اکسید کلسیم و خاک رس است و سرعت شکفته شدن آن به کندی صورت می گیرد و حجم آن زیاد افزایش پیدا نمی کند. ترکیب شیمیایی آهک آبی همانند سیمان پرتلند است اما مقاومت آن از این نوع سیمان کمتر بوده و گیرش آن نیز آهسته تر است.
آهک نیمه آبی
آهک نیمه آبی نوعی آهک خالص تنها با مقدار جزئی خاک رس است و در مقایسه با آهک زنده مقاومت بالاتری دارد. آهک نیمه آبی به منظور پی سازی در خاک های کم سولفات مورد استفاده قرار می گیرد. این آهک به آرامی شکفته می شود و افزایش حجم آن ناچیز است. گیرش آهک نیمه آبی در آب صورت می گیرد که پس از آن بسیار سخت و سفت می شود.
آهک هیدراته
آهک هیدراته از ترکیب آهک زنده با آب حاصل می شود و ساختار شیمیایی آن با جذب هیدروژن از اکسید کلسیم به هیدروکسید کلسیم تبدیل می شود. ساختار این ماده متشکل از بلورهای بی رنگ است و ظاهر آن به شکل پودر سفید رنگ می باشد. آهک هیدراته با نام هایی نظیر آهک مرده، آهک آب دیده، آهک شکفته و هیدروکسید کلسیم نیز شناخته می شود. این آهک می تواند ذرات معلق در آب را جذب کند، از این رو از آن به منظور تصفیه آب استفاده می شود. علاوه بر آن در مرغداری ها به منظور ضدعفونی کننده و در صنایع کاغذ برای تولید خمیر کاغذ مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده قلیایی از قابلیت تنظیم کنندگی PH برخوردار است و در تنظیم اسیدیته کاربرد دارد.
موارد استفاده از آهک
- از آهک برای پر نمودن درزها و بهم پیوستن لایه های خاک استفاده می شود.
- این متریال برای پایدار کردن و تثبیت نمودن کانال ها و زمین بستر راه ها کاربرد دارد.
- آهک از حمله ریشه درخت ها به کانال ها و تخریب آنها جلوگیری می کند.
- این ماده در صنایع مختلف از قبیل صنایع آب، فولاد، سیمان، صنایع شیشه سازی، آجرسازی و … استفاده می شود.
- آهک در مکان هایی که خاک زیر آسفالت رسی است به منظور جلوگیری از نشست خاک به کار می رود.
- برخی از مواد عایقی شامل سیلیس و آهک هستند، در واقع آهک به عنوان عامل پیوند با سیلیس واکنش نشان می دهد، در نتیجه سیلیکات کلسیم شکل می گیرد. از واکنش سیلیکات و آهن نیز در عایق سازی استفاده می شود.
- به منظور افزایش مقاومت بتن در برابر آب و متراکم نمودن آن، به محصولات بتنی آهک افزوده می شود.
- افزودن آهک به ملات مورد استفاده برای بازسازی بناهای تاریخی، این امکان را برای دیوار فراهم می کند که در شرایط مختلف بدون ایجاد خسارت منقبض یا منبسط شود.
- ۶ الی ۲۰ درصد سیمان پرتلند از آهک تشکیل شده است. این نوع سیمان به صورت پودری بسار نرم با مقاومت بسیار بالا و نفوذ ناپذیری کافی است.
- از شفته آهک به منظور ایجاد بستری مقاوم برای عایق بندی استخرها و ساخت سازه های گوناکون استفاده می شود.
- استفاده از آهک در گچ کاری باعث افزایش مقاومت و استحکام گچ می شود.
- استفاده از آهک در ملات سیمان قدرت چسبندگی آن را بالا برده و از نشتی آب جلوگیری می نماید.